Limburgse erectiepleister meet stoornissen en voorkomt beroertes

Erectieproblemen, het is niet meteen het meest besproken onderwerp aan de keukentafel of de toog. Veel mannen schamen zich voor het probleem. “Toch komen erectieproblemen vaker voor dan men denkt. Uit de Amerikaanse Massachusetts Male Aging Study blijkt dat de helft van de mannen ouder dan 40 jaar erectieproblemen heeft”, zegt prof. dr. Koenraad van Renterghem uroloog van het Jessa Ziekenhuis en docent aan de Universiteit Hasselt.

De oorzaak is meestal een combinatie van lichamelijke en psychische factoren. Maar de stap naar de huisarts zetten om erover te praten, gebeurt niet snel. “En als ze dan toch al hun moed bij elkaar hebben geraapt, dan gebeurt het jammer genoeg ook wel een keer dat het door de huisarts onder de mat wordt geveegd met de dooddoener: Je bent 55. Het is voorbij. Je moet je daarbij neerleggen. Het zit tussen uw oren. Gelukkig zijn er meer en meer huisartsen die het probleem wel ernstig nemen en onderzoeken. De komst van de erectiepil Viagra in 1998 heeft de bespreekbaarheid ook groter gemaakt. Al moeten we ook eerlijk durven toegeven dat dit blauwe pilletje soms snel wordt voorgeschreven om van het onderwerp af te zijn. En daar wringt ook het schoentje. Als patiënten komen met erectieklachten, dan is dat geen ziekte maar een symptoom. Zoals je van een hersentumor hoofdpijn kan krijgen of van een maagzweer maagpijn. Voor meer dan de helft van de mannen met erectieproblemen is dit een symptoom van een hart- en vaatziekte.”

Symptoom

Bij seksuele opwinding stroomt er meer bloed via de slagaders naar de penis en wordt er tijdelijk geen bloed afgevoerd. Hierdoor wordt de penis stijf. Als er iets niet in orde is met de bloedvaten in de penis, dan kunnen erectiestoornissen het gevolg zijn. “Het is als een lampje dat op je dashboard begint te flikkeren en je waarschuwt dat je op onderhoud moet in de garage. Erectieproblemen gaan gemiddeld drie jaar vooraf aan cardiovasculaire klachten zoals een hartinfarct, angor, hersenbloeding of beroerte. Het is dikwijls het eerste symptoom van een hart- en vaataandoening. Een cardioloog die op dat moment de patiënt onderzoekt, zal niets vaststellen. Hoe komt dat? Omdat je een zekere kritische vernauwing moet hebben voor je iets kan vaststellen. Als de cardioloog een onderzoek doet van het hart en de bloedvaten dan kijkt hij onder andere naar de kransslagaders die een diameter hebben van 4 millimeter. Het bloedvat in de penis heeft een diameter van 1 tot 1,5 millimeter. Een vernauwing zal dus eerst merkbaar zijn in het smallere bloedvat dat makkelijker dichtslibt. De penis is met andere woorden de antenne van het hart.”

Erectiestoornissen die ontstaan door bloedvatproblemen verhogen de kans op hartinfarcten en hersenbloedingen met factor 5. Een objectieve screening is dus van levensbelang. “Zomaar Viagra voorschrijven en een half jaar later van de echtgenote horen dat haar man is overleden aan een hartinfarct, dat wil je niet meemaken. Om een erectiediagnose te stellen, moet de patiënt eerst een vragenlijst invullen. De antwoorden op deze vragen zijn vaak subjectief. Daarom volgt er ook een bloedafname. Op die manier krijgen we een globaal zicht op de andere factoren die het risico op een hart- of vaatziekte verhogen: roken, hoge bloeddruk, hoge cholesterol, diabetes of overgewicht. Daarnaast controleren we via een doppleronderzoek (een soort echografie, nvdr.) de doorbloedingssnelheid in de penis. Nadeel is dat de resultaten van zo’n doppleronderzoek bij herhaling bij dezelfde patiënt of uitgevoerd door een tweede arts, andere resultaten kunnen opleveren.”

Omdat dit onderzoek beperkingen heeft, voeren urologen ook vaak een test uit die de kwaliteit van de erectie meet. “Elke man van jong tot oud heeft ’s nachts drie tot vijf keer een nachtelijke erectie die 15 tot 30 minuten duurt. Die nachtelijke erecties komen voor in de REM-slaap, de periode dat de mens zeer diep slaapt. Deze erecties zijn niet onderhevig aan allerlei psychische factoren en laten dus de beste erecties zien die een man kan ontwikkelen.”

In het verleden gebeurde die meting gedurende drie opeenvolgende nachten in het ziekenhuis met een Rigiscan, die de toename van zwelling en rigiditeit (stijfheid) van de penis meet. “Er worden dan twee elastische ringetjes rond de penis gelegd die worden verbonden met een monitor, zeg maar een bak, die met klitteband aan het bovenbeen wordt bevestigd. Om de drie minuten trekken die ringetjes samen en snoeren dus de penis toe. Bij een erectie zal het toestel meer weerstand registreren dan bij een slappe penis.”

Het is vaak een pijnlijk onderzoek. Bovendien is het toestel duur, onhandig en maakt het veel lawaai. “Het apparaat is ontwikkeld in de jaren ’80 en wordt vandaag niet meer ondersteund voor technisch onderhoud. In Europa is er ook geen enkele uroloog die dit toestel nog gebruikt. En dus ging ik op zoek naar een oplossing. Via collega prof. dr. Paul Dendale (hoofd cardiologie Jessa Ziekenhuis en hoogleraar UHasselt, nvdr.) ben ik dan in contact gekomen met de ingenieurs van het onderzoeksinstituut imo-imomec van de Universiteit Hasselt.”

Pleister

Deze ingenieurs ontwikkelden in samenwerking met het Limburg Clinical Research Center (LCRC), het academisch klinisch onderzoekscentrum van UHasselt, ZOL en Jessa, een nieuwe innovatieve sensortechnologie die zowel de circulaire (omvang) als de axiale (sterkte, mag niet plooien) rigiditeit meet. “Het wordt geen bak maar een slimme siliconenpleister”, verklapt professor dr. Ronald Thoelen van imo-imomec. “In ons lab hebben we een penis nagebouwd om de sensor te testen. Met deze sensor kunnen we de rigiditeit continu opvolgen en dat gedurende enkele dagen tot een week. Al die data komen vervolgens via de cloud bij de uroloog terecht, die ze moet interpreteren.”

De ontwikkelde sensortechnologie van professor Thoelen moet ook produceerbaar zijn. Die expertise vond professor Thoelen bij zijn UHasselt-collega Wim Deferme, die de materialen waarmee de sensor wordt gemaakt onderzoekt en test. “Het gaat om een draagbare toepassing, een zogenaamde wearable. Als iemand de pleister draagt, wil je ervoor zorgen dat hij er zo weinig mogelijk hinder van ondervindt. Binnen ons onderzoeksinstituut werkt postdoctoraal onderzoeker dr. Steven Nagels aan de technologie om sensoren en andere elektronische componenten te integreren in zachte en rekbare siliconen. Via de geleidende vloeistof Galinstan worden de sensoren met elkaar verbonden. Deze technologie gebruiken we ook in de erectiesensor. Het onderzoek van Steven zou straks ook moeten uitmonden in een spin-off.”

De Universiteit Hasselt heeft intussen een octrooiaanvraag ingediend om de technologische ontwikkeling te beschermen. “Maar voor de erectiesensor op de markt komt, moeten er eerst nog medische testen gebeuren. Eens het octrooi er is, de technologie om het te maken en de klinische studie is afgerond, kunnen we aan een spin-off denken of een bedrijf zoeken dat interesse heeft om deze pleister op grote schaal te produceren”, zegt dokter Van Renterghem.

Wereldprimeur

Als je weet dat hart- en vaatziekten een van de grootste doodsoorzaken zijn bij mannen en vrouwen wereldwijd, dan is ook meteen het grote belang van deze pleister duidelijk. “In België zijn we zeer goed in het blussen van brandjes. Het oplossen van problemen. Je krijgt een hartinfarct, de kans dat je dat overleeft in België is in vergelijking met andere continenten hoog. Maar België schiet tekort als het op vroegtijdige opsporing of screening aankomt”, vindt dokter Van Renterghem. “Met onze erectiepleister kunnen we het risico op een hartinfarct of beroerte vroegtijdig opsporen. Het is een eenvoudige en goedkope tool die in een briefomslag past, maar kan ook perfect via de zorgwinkels of apotheken worden verdeeld. Mannen kunnen de pleister zelf aanbrengen. Voor het resultaat van de metingen kunnen ze terecht bij de uroloog. Bovendien kan een uroloog de pleister ook gebruiken om de behandeling van een erectieprobleem op te volgen. Soms zegt een patiënt dat hij vindt dat een bepaald medicijn toch niet zo goed werkt. Met deze toepassing kunnen we de erectie voor en na het toedienen van dit medicijn meten. Op die manier krijgen we objectieve informatie die ook waardevol is voor de fabrikanten van deze medicijnen.”

Zorgt het LCRC met deze toepassing voor een wereldprimeur? “Die kans bestaat, maar er moeten nog heel wat stappen worden doorlopen”, zegt innovatiemanager dr. Leen Willems (LCRC). “Mensen moeten het ook aanvaarden, het moet betrouwbaar zijn, we moeten een partij vinden die het kan produceren op een voldoende grote schaal. Er zijn dus nog een aantal onzekerheden in het traject, vandaar dat op een bepaald moment beslist wordt om het in een spin-off onder te brengen ofwel om een licentie aan te gaan met een bedrijf dat aan de doorontwikkeling en de productie zal of kan werken.”

Deze uitvinding is het resultaat van Limburgs interdisciplinair toponderzoek. Als u dus straks een bevolkingsonderzoek naar erectieproblemen ziet, dan weet u dat u als Limburger trots mag zijn.

Lees het volledig artikel hier.